Hiến Pháp Cộng Hòa Nhân Dân
Trung Hoa 1982
CHƯƠNG 2
QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CƠ BẢN CỦA
CÔNG DÂN
Điều 33. Quyền công dân
Tất cả những người có quốc tịch nước Cộng hoà
nhân dân Trung Hoa đều là công dân nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa.
Mọi công dân nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa
đều bình đẳng trước pháp luật.
Tất cả quyền lợi của công dân được Hiến pháp
và pháp luật quy định, đồng thời Hiến pháp và pháp luật quy định nghĩa vụ của
công dân.
Điều 34. Quyền bầu cử và quyền ứng cử
Công dân nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa đủ
18 tuổi không phân biệt dân tộc, chủng tộc, giới tính, nghề nghiệp, thành phần
gia đình, tín ngưỡng tôn giáo, trình độ giáo dục, tình hình tài chính, giới hạn
cư trú đều có quyền bầu cử và ứng cử; trừ những người mà theo quy định của pháp
luật bị tước quyền chính trị.
Điều 35. Quyền tự do chính trị cơ bản
Công dân nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa có
quyền tự do ngôn luận, xuất bản, lập hội, tham gia tổ chức đoàn thể, đi lại,
biểu tình.
Điều 36. Quyền tự do tín ngưỡng
Công dân nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa có
quyền tự do tín ngưỡng tôn giáo.
Tất cả các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội và
cá nhân không được cưỡng chế công dân đi theo tôn giáo hoặc từ bỏ tôn giáo,
không được phân biệt, kỳ thị người có tôn giáo và người không tôn giáo.
Nhà nước bảo đảm hoạt động tôn giáo bình
thường. Nghiêm cấm bất kỳ người nào lợi dụng hoạt động tôn giáo để phá hoại
trật tự xã hội, tổn hại đến sức khoẻ của công dân, làm ảnh hưởng các chế độ
giáo dục của nhà nước.
Đoàn thể tôn giáo và sự nghiệp tôn giáo không
chịu sự chi phối của thế lực bên ngoài.
Điều 37. Quyền tự do thân thể
Quyền tự do thân thể của công dân nước Cộng
hoà nhân dân Trung Hoa là bất khả xâm phạm.
Tất cả mọi công dân, trừ những người do Viện
kiểm sát nhân dân phê chuẩn hoặc quyết định hoặc những người do Toà án nhân dân
quyết định, và do cơ quan công an thi hành, đều không bị bắt giữ.
Nghiêm cấm các hành vi giam giữ, bắt bớ trái
pháp luật hoặc hạn chế tự do thân thể công dân, nghiêm cấm việc xâm phạm thân
thể công dân một cách bất hợp pháp.
Điều 38. Tôn trọng và bảo vệ danh dự
Danh dự của công dân nước Cộng hoà nhân dân
Trung Hoa được tôn trọng và không bị xâm hại, nghiêm cấm việc làm nhục, xúc
phạm, vu cáo, bức hại công dân dưới bất kỳ hình thức nào.
Điều 39. Quyền bất khả xâm phạm nơi ở
Nơi ở của công dân nước Cộng hoà nhân dân
Trung Hoa không bị xâm phạm. Nghiêm cấm các hành vi khám xét hoặc đột nhập một
cách bất hợp pháp nơi ở của công dân.
Điều 40. Quyền tự do thư tín và bảo mật thư
tín
Quyền tự do thư tín và bảo mật thư tín của
công dân nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa được pháp luật bảo vệ. Trừ trường hợp
vì lý do an ninh quốc gia hoặc do yêu cầu của việc bắt giữ tội phạm hình sự, do
cơ quan công an hoặc cơ quan kiểm sát tiến hành kiểm tra căn cứ theo trình tự
quy định của pháp luật, nghiêm cấm bất cứ tổ chức hoặc cá nhân nào, vì bất cứ
lý do gì xâm phạm quyền tự do thư tín hoặc quyền bảo mật thư tín của công dân.
Điều 41. Quyền giám sát của công dân đối với
cơ quan nhà nước
Công dân nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa có
quyền phê bình và kiến nghị đối với bất kỳ cơ quan nhà nước hoặc nhân viên của
cơ quan nhà nước; công dân có quyền khiếu nại, tố cáo hoặc tố giác đối với bất
kỳ hành vi không làm tròn trách nhiệm, trái pháp luật của cơ quan nhà nước hoặc
nhân viên cơ quan nhà nước, nhưng không được phép bịa đặt hoặc bẻ cong sự thật
để vu cáo hãm hại.
Đối với khiếu nại, khiếu tố hoặc tố giác của
công dân, cơ quan có liên quan phải điều tra rõ sự việc, có trách nhiệm xử lý.
Nghiêm cấm mọi hành vi khống chế, đả kích, báo thù.
Những người bị thiệt hại do cơ quan nhà nước
hoặc người công tác trong cơ quan nhà nước gây ra có quyền đòi bồi thường theo
các quy định pháp luật.
Điều 42. Quyền và nghĩa vụ lao động
Công dân nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa có
quyền và nghĩa vụ về lao động.
Nhà nước thông qua nhiều hình thức tạo điều
kiện về việc làm, tăng cường bảo đảm việc làm, cải tạo điều kiện lao động, và
trên cơ sở phát triển sức sản xuất nâng cao thu nhập của người lao động và phúc
lợi đãi ngộ.
Lao động là trách nhiệm vinh quang của tất cả
công dân có đầy đủ năng lực lao động. Người lao động ở trong doanh nghiệp quốc
doanh và tổ chức kinh tế tập thể ở thành phố thị trấn đều phải có thái độ của
người làm chủ quốc gia đối với lao động của chính mình. Nhà nước phát động thi
đua, khen thưởng các điển hình lao động và các cá nhân lao động tiên tiến XHCN.
Nhà nước phát động nghĩa vụ lao động việc làm đối với công dân.
Nhà nước bồi dưỡng, giáo dục dạy nghề cần
thiết trước khi công dân tìm việc làm.
Điều 43. Quyền nghỉ ngơi của người lao động
Người lao động là công dân nước Cộng hoà nhân
dân Trung Hoa có quyền nghỉ ngơi.
Nhà nước phát triển các biện pháp nghỉ ngơi,
tĩnh dưỡng, quy định chế độ thời gian làm việc và nghỉ ngơi của công nhân viên
chức.
Điều 44. Chế độ hưu trí
Nhà nước căn cứ theo quy định của pháp luật
thực hiện chế độ hưu trí đối với cán bộ công nhân viên chức làm việc tại cơ
quan nhà nước và tổ chức đơn vị sự nghiệp. Cuộc sống của người nghỉ hưu được
nhà nước và xã hội bảo đảm.
Điều 45. Quyền được trợ cấp khó khăn
Công dân nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa nếu
rơi vào tình trạng già yếu, bệnh tật, hoặc mất sức lao động, có quyền nhận được
sự giúp đỡ vật chất của nhà nước và xã hội.
Nhà nước phát triển bảo hiểm xã hội, cứu tế xã
hội, và sự nghiệp y tế nhằm phục vụ quyền lợi của công dân.
Nhà nước và xã hội bảo đảm đời sống cho thương
binh, gia đình anh hùng liệt sỹ, ưu đãi gia đình quân nhân.
Nhà nước và xã hội giúp đỡ, sắp xếp lao động,
ổn định cuộc sống, giáo dục cho những công dân tàn tật như mù, điếc, câm và
những công dân tàn tật khác.
Điều 46. Quyền và nghĩa vụ giáo dục
Công dân nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa có
quyền và nghĩa vụ được giáo dục.
Nhà nước tạo điều kiện để thanh niên, thiếu
niên, nhi đồng phát triển toàn diện về các mặt: đạo đức, trí lực, thể chất.
Điều 47. Tự do hoạt động văn hoá
Công dân nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa có
quyền tự do trong việc tiến hành nghiên cứu khoa học, sáng tạo văn học nghệ
thuật và các hoạt động văn hoá khác. Nhà nước khuyến khích và tạo điều kiện
thuận lợi cho công dân trong sự nghiệp giáo dục, khoa học, kỹ thuật, văn học,
nghệ thuật và sự nghiệp văn hoá khác.
Điều 48. Nguyên tắc bình đẳng nam nữ
Phụ nữ nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa có
quyền bình đẳng với nam giới trên các phương diện chính trị, kinh tế, văn hoá,
xã hội và đời sống gia đình.
Nhà nước bảo vệ quyền và lợi ích của phụ nữ,
thực hiện trả lương bình đẳng giữa nam và nữ, bồi dưỡng và đề bạt cán bộ nữ.
Điều 49. Chế độ hôn nhân, gia đình
Hôn nhân, gia đình, bà mẹ và trẻ em được nhà
nước bảo vệ.
Hai bên vợ và chồng phải thực hiện nghĩa vụ kế
hoạch hoá gia đình.
Cha mẹ có nghĩa vụ chăm sóc, giáo dục trẻ vị
thành niên, người thành niên có nghĩa vụ phụng dưỡng cha mẹ.
Nghiêm cấm hành vi phá hoại tự do hôn nhân,
ngược đãi người già, phụ nữ và trẻ em.
Điều 50. Bảo đảm quyền lợi của Hoa kiều, người
Trung Quốc về nước
Nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa bảo vệ quyền
và lợi ích chính đáng của Hoa kiều, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của kiều
bào và Hoa kiều.
Điều 51. Hạn chế quyền tự do và quyền lợi công
dân
Công dân nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa khi
thực hiện quyền tự do và quyền lợi của mình không được xâm hại đến tự do và
quyền lợi hợp pháp của nhà nước, xã hội, tập thể và công dân khác.
Điều 52. Nghĩa vụ thống nhất tổ quốc và đoàn
kết dân tộc
Công dân nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa có
nghĩa vụ bảo vệ sự thống nhất Tổ quốc và đoàn kết các dân tộc trong nước.
Điều 53. Nghĩa vụ tôn trọng pháp luật
Công dân nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa phải
tôn trọng Hiến pháp và pháp luật, bảo vệ bí mật quốc gia, giữ gìn tài sản công
cộng, tuân thủ kỷ luật lao động, tuân thủ trật tự công cộng, tôn trọng đạo đức
xã hội.
Điều 54. Nghĩa vụ bảo vệ an toàn, danh dự, lợi
ích của nhà nước
Công dân nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa có
nghĩa vụ bảo vệ sự an toàn, danh dự và lợi ích quốc gia, không được có hành vi
xâm hại đến sự an toàn, danh dự và lợi ích của nhà nước.
Điều 55. Nghĩa vụ bảo vệ nhà nước và nghĩa vụ
quân sự
Bảo vệ tổ quốc, chống chiến tranh xâm lược là
trách nhiệm thiêng liêng của mỗi công dân nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa.
Thực hiện nghĩa vụ quân sự và tham gia tổ chức
dân quân theo quy định của pháp luật là nghĩa vụ vinh quang của mỗi công dân
nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa.
Điều 56. Nghĩa vụ nộp thuế
Công dân nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa có
nghĩa vụ nộp thuế theo quy định của pháp luật.