HIẾN PHÁP CỘNG HÒA BA LAN 1997
Chương I:
NỀN CỘNG HÒA
Điều 1
Cộng hòa Ba Lan là điều tốt đẹp
chung của toàn thể người dân Ba Lan.
Điều 2
Cộng hòa Ba Lan là một nhà nước
dân chủ pháp quyền và thực hiện những nguyên tắc công bằng xã hội.
Điều 3
Cộng hòa Ba Lan là một quốc gia
đơn nhất.
Điều 4
1. Quyền lực tối cao ở Cộng hòa
Ba Lan thuộc về nhân dân.
2. Nhân dân thực hiện quyền lực
của mình một cách trực tiếp hoặc thông qua những người đại diện của mình.
Điều 5
Cộng hòa Ba Lan bảo vệ độc lập
và sự toàn vẹn lãnh thổ của mình, bảo đảm sự tự do và các quyền con người,
quyền công dân, sự an toàn của người dân, bảo vệ di sản quốc gia và bảo vệ môi
trường tự nhiên theo các nguyên tắc phát triển bền vững.
Điều 6
1. Cộng hòa Ba Lan quy định các
điều kiện để mọi người bình đẳng trong việc tiếp cận các sản phẩm văn hóa là
nguồn gốc của đặc điểm, sự tiếp nối và phát triển của quốc gia.
2. Cộng hòa Ba Lan hỗ trợ cho
người Ba Lan đang sống ở nước ngoài duy trì các mối liên hệ với di sản văn hóa
dân tộc.
Điều 7
Các cơ quan nhà nước thực hiện
các chức năng trên cơ sở và trong giới hạn của luật.
Điều 8
1. Hiến pháp là đạo luật tối
cao của Cộng hòa Ba Lan.
2. Các quy định của Hiến pháp
sẽ được áp dụng một cách trực tiếp, trừ trường hợp Hiến pháp có quy định khác.
Điều 9
Cộng hòa Ba Lan tôn trọng pháp
luật quốc tế có giá trị ràng buộc đối với mình.
Điều 10
1. Hệ thống chính quyền của
Cộng hòa Ba Lan được tổ chức trên cơ sở phân chia và cân bằng giữa các nhánh
quyền lực lập pháp, hành pháp và tư pháp.
2. Quyền lập pháp thuộc về Hạ
nghị viện và Thượng nghị viện, quyền hành pháp thuộc về Tổng thống Cộng hòa Ba
Lan và Hội đồng Bộ trưởng, và quyền tư pháp thuộc về các tòa án.
Điều 11
1. Cộng hòa Ba Lan bảo đảm
quyền tự do thành lập và hoạt động của các đảng chính trị. Các đảng chính trị
được thành lập theo nguyên tắc tự nguyện và trên cơ sở bình đẳng của người dân
Ba Lan, có mục đích tác động đến việc đưa ra các chính sách của Nhà nước thông
qua các biện pháp dân chủ.
2. Việc tài trợ cho các đảng
chính trị sẽ được công khai để công chúng kiểm tra.
Điều 12
Cộng hòa Ba Lan bảo đảm quyền
tự do thành lập và hoạt động của các tổ chức công đoàn, các tổ chức xã hội-nghề
nghiệp của nông dân, các đoàn thể trong xã hội, các phong trào của nhân dân,
các hiệp hội và các quỹ tự nguyện khác.
Điều 13
Nghiêm cấm các đảng chính trị
cũng như các tổ chức khác có chương trình hành động được xây dựng theo hình
thức chuyên chế và phương thức hoạt động của chủ nghĩa đế quốc, chủ nghĩa phát
xít [](4), cũng như những tổ chức có chương trình hoặc hành động ủng hộ thù hằn
quốc gia hoặc dân tộc, sử dụng bạo lực để có được quyền lực hoặc gây ảnh hưởng
đối với chính sách của Nhà nước, hoặc cung cấp bí mật về tổ chức hoặc thành
viên của tổ chức.
Điều 14
Cộng hòa Ba Lan bảo đảm quyền
tự do báo chí và các biện pháp truyền thông xã hội khác.
Điều 15
1. Hệ thống lãnh thổ của Cộng
hòa Ba Lan được tổ chức theo nguyên tắc phân quyền.
2. Các khu vực lãnh thổ cơ bản
của Quốc gia sẽ được quy định trong luật với các mối quan hệ về xã hội, kinh tế
và văn hóa bảo đảm cho các đơn vị lãnh thổ có đủ khả năng thực hiện các nhiệm
vụ công cộng của mình.
Điều 16
1. Người dân ở các khu vực lãnh
thổ cơ bản hình thành nên cộng đồng tự trị theo quy định của luật.
2. Chính quyền địa phương tham
gia vào việc thực hiện quyền lực nhà nước. Những trách nhiệm nhà nước quan
trọng mà chính quyền địa phương được giao theo quy định của luật sẽ được thực
thi dưới danh nghĩa của chính quyền địa phương và hoàn toàn thuộc trách nhiệm
của chính quyền địa phương.
Điều 17
1. Bằng đạo luật, các chế độ tự
quản sẽ được thành lập trong phạm vi một ngành nghề mà công chúng đặt niềm tin,
và các chế độ tự quản này sẽ phải chú ý đến việc hành nghề một cách thích hợp
phù hợp với lợi ích công và vì mục đích bảo vệ lợi ích công.
2. Các hình thức chế độ tự quản
khác cũng có thể được thành lập bằng đạo luật. Các chế độ tự quản này không
được vi phạm quyền tự do hành nghề trong một lĩnh vực cũng như không được giới
hạn quyền tự do hoạt động kinh tế.
Điều 18
Hôn nhân, trở thành vợ chồng
giữa một người nam và một người nữ, cũng như gia đình, thiên chức làm mẹ, bổn
phận làm cha mẹ, sẽ được Cộng hòa Ba Lan bảo vệ và chăm sóc.
Điều 19
Cộng hòa Ba Lan sẽ có chăm sóc
đặc biệt đối với những cựu chiến binh đã tham gia chiến đấu vì độc lập dân tộc,
đặc biệt là những thương binh trong chiến tranh.
Điều 20
Một nền kinh tế thị trường xã
hội, dựa trên cơ sở quyền tự do hoạt động kinh tế, quyền sở hữu tư nhân, và
thống nhất, đối thoại và hợp tác giữa các thành phần xã hội, là nền tảng của hệ
thống kinh tế của Cộng hòa Ba Lan.
Điều 21
1. Cộng hòa Ba Lan bảo vệ quyền
sở hữu và quyền thừa kế.
2. Việc sung công tài sản chỉ
có thể được cho phép thực hiện vì các mục đích công cộng và phải bồi thường.
Điều 22
Những hạn chế về quyền tự do
hoạt động kinh tế chỉ có thể được áp đặt bằng đạo luật và chỉ với những lý do
công ích quan trọng.
Điều 23
Nền tảng của hệ thống nông
nghiệp của Nhà nước là các nông trang gia đình. Nguyên tắc này không vi phạm
các quy định tại các Điều 21 và 22.
Điều 24
Việc làm được Cộng hòa Ba Lan
bảo đảm. Nhà nước thực hiện giám sát đối với các điều kiện làm việc.
Điều 25
1. Các nhà thờ và các tổ chức
tôn giáo khác có quyền bình đẳng như nhau.
2. Các cơ quan nhà nước ở Cộng
hòa Ba Lan phải khách quan về mặt tôn giáo, triết học hay nhân sinh quan trong
việc kết án một người và phải bảo đảm quyền tự do bày tỏ quan điểm của những
người đó trong cuộc sống cộng đồng.
3. Quan hệ giữa Nhà nước và các
nhà thờ và các tổ chức tôn giáo khác được thực hiện dựa trên nguyên tắc tôn
trọng sự tự quản và độc lập lẫn nhau của mỗi bên trong phạm vi của mình, cũng
như trên cơ sở nguyên tắc hợp tác vì lợi ích cá nhân và lợi ích tập thể.
4. Quan hệ giữa Cộng hòa Ba Lan
và Nhà thờ Công giáo La-mã sẽ được quyết định bằng hiệp ước quốc tế được ký kết
với Tòa thánh Vatican, và bằng đạo luật.
5. Quan hệ giữa Cộng hòa Ba Lan
và các nhà thờ và tổ chức tôn giáo khác sẽ được quyết định bằng các đạo luật
được xây dựng trên cơ sở thỏa thuận được ký kết giữa những người đại diện phù
hợp các tổ chức tôn giáo và Hội đồng Bộ trưởng.
Điều 26
1. Các Lực lượng Vũ trang của
Cộng hòa Ba Lan có trách nhiệm bảo vệ độc lập và sự toàn vẹn lãnh thổ Quốc gia,
và có trách nhiệm bảo đảm an ninh và bất khả xâm phạm biên giới quốc gia.
2. Các Lực lượng Vũ trang trung
lập trong các vấn đề về chính trị và là công cụ chịu sự quản lý dân sự và dân
chủ.
Điều 27
Tiếng Ba Lan là ngôn ngữ chính
thức ở Cộng hòa Ba Lan. Quy định này không vi phạm quyền của nhóm dân tộc thiểu
số phát sinh do các điều ước quốc tế đã được phê chuẩn.
Điều 28
1. Hình tượng chim đại bàng
trắng đội vương niệm trên nền đỏ là quốc huy của Cộng hòa Ba Lan.
2. Màu trắng và màu đỏ là màu
sắc biểu trưng của Cộng hòa Ba Lan.
3. “Dabrowski’s Mazurka” là
quốc ca của Cộng hòa Ba Lan.
4. Quốc huy, màu sắc biểu trưng
và quốc ca của Cộng hòa Ba Lan được pháp luật bảo vệ.
5. Những chi tiết liên quan đến
quốc huy, màu sắc biểu trưng và quốc ca sẽ do luật định.
Điều 29
Warsaw là thủ đô của Cộng hòa
Ba Lan.